Ik

Als mijn tijd gekomen is
wil ik van niemand rouw
Ook niet van jou

Niks geen gesnik en gesnotter

Ik ben een eenling geworden
Uitgestoten uit de horde

Laat kogels mijn huid doorboren
Ik blijf tekeergaan en schoppen

Wonden en gif voer ik mee op mijn vlucht
Vlucht
Tot de schrijnende pijn zal verdwijnen

En ik zal er nog minder om geven

Ik wil nog duizend jaar leven

Vertaling: A. Teeuw

Beluister dit gedicht in het Maleis.
Stem: Nurenzia Yannuar

Ontdek dit gedicht in een minuut

De Nederlanders, de Japanners, de Indonesische nationalisten: in het oorlogsjaar 1943 wezen ze allemaal op het belang van eenheid. Chairil Anwar schreef dat jaar een gedicht waarin hij juist het belang van vrijheid en individualisme uitdroeg. De titel moest worden aangepast om publicabel te zijn, maar al snel bleek het gedicht velen aan te spreken. De strijdlust en onverzettelijkheid die eruit klinken, spreken nog altijd tot de verbeelding. Aku is een universeel gedicht: iedereen kan zich herkennen in dit pleidooi voor onverzettelijkheid.

Meer weten? Je kunt op deze website het gedicht beluisteren, je verdiepen in de totstandkoming en de maker en ontdekken wat Leidenaren ervan vinden.

Chairil Anwar

Medan 1922 - Jakarta 1949

Chairil Anwar was een zoon van de voormalige regent van Indragiri Hulu op Sumatra. Hij was van gegoede komaf en volgde meerdere opleidingen, maar maakte geen enkele af. In 1941, hij was toen 19 jaar, scheidden zijn ouders en vertrok hij samen met zijn moeder naar Batavia (Jakarta) op Java. Daar ontpopte hij zich als schrijver en dichter.

Japanse bezetting

In maart 1942 bezette Japan het toenmalige Nederlands-Indië. Nederlanders werden opgesloten en het Indonesisch nationalisme kreeg een impuls. Intellectuelen die eerder Europese opleidingen hadden gevolgd, zochten nu nadrukkelijk naar het versterken van de eigen cultuur. Chairil Anwar was een van de dichters uit deze beweging, maar ging tegelijkertijd zijn eigen weg. Hij stond bekend als eenling, rokkenjager en bohemien.

Overlijden

In totaal schreef Chairil Anwar ruim 90 verhalen en gedichten. Een gedeelte werd tijdens de bezetting op goedkoop papier uitgegeven en verscheen na 1945 opnieuw. Hij trouwde in 1946, maar scheidde alweer in 1948. Een jaar later overleed hij in een ziekenhuis in Jakarta. In de jonge Indonesische Republiek werd hij geëerd als cultureel boegbeeld: hij verscheen op een postzegel en zijn sterfdatum werd uitgeroepen tot Nationale Dag van de Literatuur.

Waar gaat dit gedicht over?

De gedichten van Anwar staan erom bekend dat iedereen er iets anders in kan herkennen. Toen hij dit gedicht in 1943 schreef, zagen sommigen er een verzet in tegen het Nederlandse kolonialisme, anderen juist tegen het Japanse imperialisme. Later is het ook geïnterpreteerd als protest tegen onderdrukking in het algemeen.

Individualisme

Welke betekenis had het gedicht voor Anwar zelf? Zijn levensloop was die van een wat eigenwijze rebel die nadrukkelijk zijn eigen weg wilde kiezen. Vanuit dat perspectief valt vooral het individualisme op: het gaat over een ‘ik’, een ‘eenling’ die zijn eigen weg kiest, ook al gaat dat gepaard met strijd en confrontatie. Nog altijd zijn lezers onder de indruk van de energie, kracht en vitaliteit die uit het gedicht spreekt.

Icoon

Nadat Indonesië in de periode 1945-1949 onafhankelijk werd, groeide dit gedicht uit tot Anwars bekendste werk. Het werd een icoon van de strijd voor zelfstandigheid, vanwege de thematiek en strijdlust en omdat het niet in het klassieke Maleis is geschreven maar in het Indonesisch.

Ontstaan van dit gedicht

Chairil Anwar schreef dit gedicht toen hij 21 jaar oud was. Hij woonde sinds kort in Batavia (Jakarta). Na eeuwen Nederlands kolonialisme hadden de Japanners het daar nu plotseling voor het zeggen. Zij legitimeerden hun aanwezigheid door te wijzen op het belang van Aziatische eenheid. Indonesische nationalisten, die door de Nederlanders nog actief waren bestreden, kregen nu wat meer ruimte. Zij hechtten juist aan Indonesische eenheid. Het bijzondere van dit gedicht is dat iedereen zijn eigen standpunt erin kon herkennen, en dat het tegelijkertijd radicaal was vanwege het individualisme dat eruit spreekt.

Ik heb een verhaal bij dit gedicht

Heeft dit gedicht een speciale betekenis voor jou? Herinner je nog wanneer je het voor het eerst hoorde bijvoorbeeld? Of ben je het ooit ergens onverwachts tegengekomen? Laat het ons weten op muurgedichten@taalmuseum.nl! We voegen jouw verhaal graag toe aan deze website.

Chairil Anwar in Leiden

Foto Inge Harsten

Dit muurgedicht is te vinden aan de Kernstraat 17a (zijgevel) in Leiden. Het was het 31e muurgedicht dat door Stichting TEGEN-BEELD werd gerealiseerd. Het is onthuld op 17 augustus 1995, bij de 50e verjaardag van de Indonesische onafhankelijkheid. Het gedicht is aangedragen door het Instituut Indonesische Cursussen (ICC). De Nederlandse vertaling van het gedicht is van de hand van Hans Teeuw (1921 - 2012), die decennialang als hoogleraar in de taal en literatuur van het Maleis en het Bahasa Indonesia aan de Leidse Universiteit was verbonden.

Vormgeving

De manier waarop het gedicht geschilderd is, heeft veel betrekking op de inhoud: de bamboestokken lijken tralies te zijn. Ten tijde van de onthulling was het hek voor het gedicht nog voorzien van prikkeldraad, wat bijdroeg aan het beeld van oorlog en gevangenschap. Destijds was het muurgedicht vanaf de Burggravenlaan te zien, maar inmiddels is het tussenliggende stuk grond bebouwd met appartementen.

Citaten

Anwar was mager, bleek en leek onverzorgd. Zijn ogen waren rood, enigszins wild, maar altijd alsof hij in gedachten was verzonken. Hij bewoog zich als iemand die het niets kon schelen.

Literair coryfee HB Yassin herinnerde zich hoe Anwar in 1943 gedichten inleverde.

So you want to be a big person???

Dichter Bung Usman vond dat Anwar met dit gedicht overdreef.

Wist je dat?

Dit gedicht verscheen in 1943 onder de titel Semangat ('geest, geestdrift'). Die titel sloot, meer dan het individualistische Aku (Ik), aan bij het opkomende Indonesische nationalisme en had meer kans om door de Japanse censuur te komen.
Volgens Hans Teeuw werd Anwars vroege werk sterk beïnvloed door dat van Hendrik Marsman en Jan Slauerhoff. Van beide dichters is in Leiden ook een muurgedicht te vinden: Val en 't ZWERK ligt terneergeslagen.
Na zijn dood werd Chairil Anwar beschuldigd van plagiaat. Slechts in een geval is dat bewezen. Hij zou daartoe zijn overgegaan omdat hij snel geld nodig had voor een inenting.
Het Instituut Indonesische Cursussen, dat dit muurgedicht voorstelde, is ook verantwoordelijk voor de keuze van het Javaanse muurgedicht Serat Kalatidha (Een duistere tijd) van Ranggawarsita.
De sterfdatum van Chairil Anwar is in Indonesië uitgeroepen tot Nationale Dag van de Literatuur.

Aku

Kalau sampai waktuku
'Ku mau tak seorang 'kan merayu
Tidak juga kau

Tak perlu sedu sedan itu

Aku ini binatang jalang
Dari kumpulannya terbuang

Biar peluru menembus kulitku
Aku tetap meradang menerjang

Luka dan bisa kubawa berlari
Berlari
Hingga hilang pedih peri

Dan aku akan lebih tidak perduli

Aku mau hidup seribu tahun lagi

Oleh Chairil Anwar, Maret 1943

Luister naar Aku.

I

If my time should come
I'd like no one to entice me
Not even you

No need for those sobs and cries

I am but a wild animal
Cut from its kind

Though bullets should pierce my skin
I shall still strike and march forth

Wounds and poison shall I take aflee
Aflee
'Til the pain and pang should dissapear

And I should care even less

I want to live for another thousand years

Translation: Urip Hudiono

Meer weten?

Dit lemma is geschreven door het Taalmuseum in samenwerking met Cindy Smits. De vertaling naar het Engels is door Jasmijn van Dongen. Er is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

A. Teeuw, Ik wil nog duizend jaar leven (Amsterdam: Meulenhoff 1979)
Biografie Chairil Anwar op wikipedia.
Lemma ‘Aku’ op wikipedia.
Biografie Chairil Anwar op TheFamousPeople.com.