Ontdek dit gedicht in een minuut

Filippo Marinetti publiceerde in 1909 het legendarische Futuristische Manifest. Hierin proclameerde hij dat de techniek de dichter moest inspireren en dat er een nieuwe kunst moest komen. Geïnspireerd door zijn ervaringen in de Balkanoorlogen, tussen 1912 en 1914, schreef hij vervolgens zijn eerste poëziebundel Zang Tumb Tumb, waarin hij zijn ideeën verwerkte. Hij werkte hierin met ‘vrije’ woorden: ze staan over de hele pagina, waardoor de typografie aan de inhoud bijdraagt. Het gedicht Zang Tumb Tumb werd op de cover al aangekondigd. Hij maakte het na de slag bij Adrianopel in oktober 1912. Marinetti verbeeldde hierin het geluid van vallende bommen en ‘zingende’ kogels.

Meer weten? Je kunt op deze website het gedicht beluisteren, je verdiepen in de totstandkoming en de maker en ontdekken wat Leidenaren ervan vinden.

Filippo Marinetti

Alexandrië 1876 - Bellagio 1944

Filippo Tommaso Marinetti bracht zijn jeugd door in Egypte, Frankrijk, Italië en Zwitserland. Hij schreef later dan ook in zowel het Frans als het Italiaans. In 1909 werd hij wereldberoemd door de publicatie van het Futuristisch Manifest, waarin hij zijn ideeën over het Futurisme uiteenzette: Italië moest zich radicaal bevrijden van het eeuwenoude verleden en zich richten op de moderniteit. Marinetti was gefascineerd door snelheid en door nieuwe technologie, zoals auto’s en vliegtuigen.

Omstreden

Zelf schreef Marinetti romans, theaterstukken en gedichten vanuit futuristisch perspectief, andere kunstenaar maakten ook films en beeldende kunst. Het futurisme was direct omstreden, onder andere omdat Marinetti stelde dat strijd een zuiverende werking had en oorlog propageerde. Tijdens de Eerste Wereldoorlog voerde hij campagne om Italië mee te laten vechten, en na de oorlog werd hij aanhanger van het fascisme. Zijn gedichten kregen toen een meer politieke lading.

Oorlog

Marinetti stond op goede voet met Benito Mussolini (1883 - 1945), die vanaf 1922 als dictator over Italië heerste. De dichter werd lid van diens fascistische partij en vocht als vrijwilliger mee toen Italië in 1935 Abessinië (Ethiopië) bezette. Zijn pogingen om futurisme als de officiële kunststroming van fascistisch Italië te laten erkennen mislukten echter. Ook zijn verzet tegen de invloed van Nazi-Duitsland in Italië bleef zonder resultaat. Hij bleef loyaal fascist en vocht vanaf 1941 mee aan het oostfront. In 1944 stierf hij aan een hartaanval. Mussolini gaf hem een staatsbegrafenis in Milaan.

Waar gaat dit gedicht over?

Het gedicht is een klankweergave van het oorlogsgeweld op de Balkan in 1912-1913. In dit gedicht wordt een bombardement weergegeven. Al in de titel zijn de vallende bommen in de langgerekte klinkers te horen. Vervolgens slaan de bommen in met drie keer een ‘bum’. Daarna zijn de inslaande kogels te horen, die met een ‘zang’ langsvliegen en dan met ‘tumb tuuum’ inslaan.

Bij Marinetti horen vorm en inhoud sterk bij elkaar. De woorden staan scheef over de hele pagina verdeeld, zelf noemde hij dat ‘parole in liberta’, woorden in vrijheid. Die woorden zien eruit als rondvliegende kogels of bommen. Overigens moet dit gedicht niet worden gelezen als protest tegen oorlog: Marinetti was onder de indruk van de moderne, industriële, mechanische oorlogsvoering.

Ontstaan van dit gedicht

Lang hadden de Ottomanen het voor het zeggen gehad op de Balkan, maar in de periode 1912-1913 braken op meerdere plaatsen opstanden uit. Marinetti trok als oorlogsjournalist naar de regio, om verslag te doen van de Balkanoorlogen. Hij was in oktober 1912 aanwezig bij de slag om Adrianopel, het huidige Edirne in Turkije. Die oorlogservaring verwerkte hij in het gedicht Zang Tumb Tumb. Dat is ook de titel van de bundel, waarin meerdere oorlogsgedichten werden verzameld.

Ik heb een verhaal bij dit gedicht

Heeft dit gedicht een speciale betekenis voor jou? Herinner je nog wanneer je het voor het eerst hoorde bijvoorbeeld? Of ben je het ooit ergens onverwachts tegengekomen? Laat het ons weten op muurgedichten@taalmuseum.nl! We voegen jouw verhaal graag toe aan deze website.

Filippo Marinetti in Leiden

Foto Anoesjka Minnaard

Dit muurgedicht is in 2003 gerealiseerd aan de Hoge Rijkdijk 8 in Leiden. Het was het 88e muurgedicht dat door Stichting TEGEN-BEELD is geschilderd. Het gedicht is een fragment van de titelpagina van Zang Tumb Tumb. Het gedicht zelf is een stuk langer.

Citaten

6. De dichter moet zich vol vuur, schittering en mildheid overgeven, om zo de geestdriftige moed der oerelementen te vergroten.

Filippo Marinetti in het Futuristisch Manifest

10. Wij willen de musea vernietigen, de bibliotheken, academies van elk soort, en strijden tegen moralisme, feminisme en tegen ieder soort opportunistische of vulgaire lafheid.

Filippo Marinetti in het Futuristisch Manifest

Wist je dat?

In het Futuristisch Manifest noemt Marinetti een crash met zijn auto in 1908 als moment waarop hij de wonderen van de techniek zag en het Futurisme ontwikkelde.
In 1918 stichtte Marinetti een politieke partij: de Partito Politico Futurista (Futuristische Politieke Partij). Die bestond slechts kort.
De Zweedse new wave popband Zzzang Tumb, die in de jaren 1980 enkele hits had, is naar dit gedicht vernoemd.
Dit gedicht was lang omstreden. Originele gedrukte exemplaren werden tot in de jaren 1970 voor slechts enkele honderden euro’s verkocht. Inmiddels wordt de prijs geschat op enkele duizenden euro’s.

Luister hier naar een deel van het Futuristisch manifest door Filippo Tommaso Marinetti.

BOOOOOMBOOOOOMBAAAAARDMENT

BOOM BOOM BOOM

ZING THUMP THUUUMP

Translation: Jasmijn van Dongen

BOOOOOMBOOOOOMBAAAAARDAAAMENTO

BUM BUM BUM

ZANG TUMB TUUUM

Meer weten?

Dit gedicht is geschreven door Chris Flinterman in samenwerking met het Taalmuseum. De vertaling naar het Engels is door Jasmijn van Dongen. Er is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

Ernest Ialongo, Filippo Tommaso Marinetti: The Artist and His Politics (Londen 2015).
Moma.org
Het Futuristisch Manifest (1-5-2018)
Britannica.com over Filippo Marinetti (1-5-2018)