Creek Fabel

                   Het kleine volk zei: ‘Tornado's
    worden veroorzaakt door slechte geesten
                           die de staart afrukken van
                                         de waterschildpad
                                           en die slingert
                                         naar beneden en
                                           in het rond en
                                                 in het rond
                                                          snel
                                                      naar de
                                                            aar-
                                                            de
                                                          d
                                                       o
                                                   o
                                              d
                                                s
                                                  b
                                                     a
                                                        n
                                                           g.’

Vertaling: Jelle Kaspersma

Is Muscogee jouw moedertaal en wil je dit gedicht graag inspreken? Neem dan contact met ons op via muurgedichten@taalmuseum.nl!

Ontdek dit gedicht in een minuut

Hoe ontstaan tornados? In het leefgebied van de Creek kwamen wervelwinden regelmatig voor, wat aanleiding gaf tot allerlei bijgeloof. Ontstonden ze als de boze geesten aan het sarren waren, en de staart van de arme waterschildpad naar beneden gooiden? Dat is wat kleine kinderen geloofden, en met hen wellicht meer volwassenen dan het wilden toegeven. Want de angst voor wervelwinden was van alle leeftijden. Wotkoce Okisce, ook bekend als Louis Oliver, schreef daarover dit gedicht.

Meer weten? Je kunt op deze website het gedicht beluisteren, je verdiepen in de totstandkoming en de maker en ontdekken wat Leidenaren ervan vinden.

Wotkoce Okisce, pseud. van Louis Oliver

Coweta 1904 - Tahlequah 1991

Louis Oliver werd geboren in de regio Chattahoochee, tegenwoordig onderdeel van de staat Alabama maar destijds nog een reservaat. Hij was dan ook een American Indian. Oliver behoorde stamde af van de raccoon clan, een onderdeel van de Yukki-stam die deel uitmaakte van de Creek-natie, in de eigen taal Muscogee genoemd. Hij gebruikte ook de namen Little Coon en Wotkoce Okisce.

Diploma

Oliver behaalde in 1926 zijn middelbare schooldiploma. Dat was opvallend, want onder American Indians was dat in die tijd niet gebruikelijk. Hij had het ook zonder steun van zijn ouders moeten doen. Die waren op jonge leeftijd overleden, waarna Oliver opgroeide bij familieleden. Als relatief hoog opgeleide American Indian was Louis Oliver een beetje een eenling: sommige stamgenoten vonden dat hij ‘capituleerde voor de witte man’, maar ook daar was hij een buitenstaander.

Dichter

De faam van Louis Oliver als dichter nam toe toen hij zich in de jaren 1980 meer ging toeleggen op zijn eigen achtergrond. Hij schreef twee boeken met gedichten en verhalen, Caught in a willow net (1983) en Chasers of the sun: Creek Indian thoughts (1990). Zijn werk kreeg ook in eigen kring nu meer waardering. In 1987 ontving hij de Alexander Posey Literary Award van de Mvskoke Arts Council of the Muscogee people.

Waar gaat dit gedicht over?

Zoals de vorm al laat zien, gaat dit gedicht over een tornado. Oliver woonde toen hij het schreef in Tahlequah, Oklahoma, een staat die ieder jaar door tornados werd getroffen. Onder de Creek bestond dan ook uiteenlopende ideeën over het ontstaan van wervelwinden. Eén ervan was dat deze werden veroorzaakt door slechte geesten, die de staart van de waterschildpad afrukken en uit de hemel naar beneden slingeren. Waren het alleen kleine kinderen die erin geloofde, of was het simpelweg volksgeloof? Of men er nu in geloofde of niet, de angst voor tornado’s was echt.

Ontstaan van dit gedicht

Wotkoce Okisce schreef dit gedicht in het Mvskoke, ook wel Muscogee genaamd. Het is een taal die nog door zo’n 5000 mensen wordt gesproken, voornamelijk American Indians van de Creek Nation. Voor Wotkoce Okisce was deze taal een belangrijk onderdeel van zijn culturele achtergrond. Tegelijkertijd had hij ook een westerse opleiding gehad en kennis gemaakt met wereldliteratuur en westerse poëzie. In de gedichten die hij vanaf de jaren 1980 schreef, bracht hij die twee tradities samen. Hij liet zich inspireren door volksverhalen maar koos daarvoor soms nieuwe vormen. Dat deed hij ook voor dit gedicht.

Ik heb een verhaal bij dit gedicht

Heeft dit gedicht een speciale betekenis voor jou? Herinner je nog wanneer je het voor het eerst hoorde bijvoorbeeld? Of ben je het ooit ergens onverwachts tegengekomen? Laat het ons weten op muurgedichten@taalmuseum.nl! We voegen jouw verhaal graag toe aan deze website.

Wotkoce Okisce in Leiden

Foto Anoesjka Minnaard

Dit gedicht is sinds 1993 in Leiden als muurgedicht te vinden als reeks van een drietal gedichten langs de Nieuwe Rijn van drie verschillende talen die in de Verenigde Staten worden gesproken. Het is te vinden aan de Nieuwe Rijn 23 en was het 5e muurgedicht dat door Stichting TEGEN-BEELD in Leiden werd gerealiseerd. In 2008 was de gevel aan onderhoud toe en is niet alleen de muur, maar ook het gedicht opnieuw geschilderd door het schildersbedrijf, maar wel in de stijl van Jan Willem Bruins.

Citaten

Bedrijven hebben het grote leespubliek de waarlijk bijzondere creativiteit van deze fantastisch getalenteerde man ontzegd.

Maurice Kenny, tijdgenoot en ook American Indian dichter
 

Wist je dat?

• Okisce is een woord uit het Muscogee, de taal van de Creek. Het betekent zoiets als ‘ik heb gezegd’. De naam Wotkoce Okisce maakt dus al duidelijk dat hij wat te vertellen had. Okisce komt ook terug in de titel van dit gedicht, Maskoke Okisce, die dan ook vertaald kan worden als ‘Dit is wat de Muscogee zeggen’.
   
• Op 21 juni 1991 publiceerde de New York Times vijf gedichten om de eerste zomerdag te vieren. Een van de vijf, Fishing, was geschreven door Joy Harjo, die net als Louis Oliver behoorde tot de Creek Nation. Dit was een eerbetoon aan Oliver, die kort daarvoor was overleden.

Maskoke Okisce

     Hi yomen Kawetulke Yahola
                  mekko nake makvtet
                           os po mekvna
                              pon hesaketa
                                 mahhosat
                                     os en ka
                                       paken
                                       omat
                                        pocv
                                         tun
                                         en
                                        ka
                                       pa
                                       k
                                      e
                                    y
                                     e
                                        t
                                         o
                                           s

Bekijk hier een video over het gedicht Fishing, waarin het ook wordt voorgedragen. Fishing was geschreven door Joy Harjo als eerbetoon aan Louis Oliver.

Creek Fable

    The little ones said: Tornados
             are caused by evil spirits
                     yanking the tail off
                            the water turtle
                              and it spins
                                  down and
                                round and
                                        round
                                      swiftly
                                        to the
                                         ear-
                                          th
                                          t
                                        e

                                      r
                                    r
                                      i
                                         f
                                             i
                                                e
                                                    d.

Translation: Anne Oosthuizen, based on the Dutch translation by Jelle Kaspersma

Meer weten?

Dit lemma is geschreven door het Taalmuseum. De vertaling naar het Engels is gemaakt door Anne Oosthuizen. Er is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

• De Aarde is Ons Vlees: Bloemlezing uit het werk van zeventwintig Indiaanse dichters, redactie en vertaling Jelle Kaspersma (Amsterdam 1990).
• Website over Okisce
• Website over Wotkoce Okisce / Louis Oliver
• Hanksville.org over Wotkoce Okisce
• Hanksville.org over Wotkoce Okisce
• Revolvy.com over Wotkoce Okisce