Verlangen is: wonen in deining

Verlangen is: wonen in deining,
geen thuishaven vinden in tijd.
En wensen: gesprek vol verfijning
van dagelijkse uren met eeuwigheid.

Het leven. Tot eenmaal door gister
het eenzaamste uur wordt omkaderd
dat - verschil in het glimlachen is-t-er -
Het eeuwige zwijgend benadert.

Vertaling: Jaap Blom

Beluister dit gedicht in het Duits.
Stem: Lea Grüter

Ontdek dit gedicht in een minuut

Rilke staat bekend als ‘de dichter van de Sehnsucht’, het uitzichtloze verlangen. Die reputatie dankt hij onder andere aan dit gedicht, waarin hij deze emotie in woorden ving. Sehnsucht voelt als wonen in een golf, als eenzaamheid en tijdloosheid, als het leven zelf.

Meer weten? Je kunt op deze website het gedicht beluisteren, je verdiepen in de totstandkoming en de maker en ontdekken wat Leidenaren ervan vinden.

Rainer Maria Rilke

Praag 1875 - Montreux 1926

Rainer Maria Rilke werd geboren in Praag, zijn roepnaam was René. Een jaar eerder was zijn zusje kort na de geboorte overleden en hij werd door zijn rouwende moeder tot zijn zesde jaar als meisje opgevoed. Zijn ouders scheidden toen hij 9 jaar oud was en stuurden hem naar een militaire academie in Oostenrijk. De gevoelige René voelde zich hier verre van thuis en verliet de school voortijdig. Hij kreeg privé-onderwijs en studeerde vervolgens literatuur, kunstgeschiedenis en filosofie in Praag en München. Tijdens zijn studie veranderde hij zijn naam naar Rainer, wat mannelijker en Duitser klonk en de breuk met zijn familie symboliseerde.

Persoonlijk leven

Rilke had drie jaar lang een intense liefdesrelatie met Lou Salomé, een getrouwde en vijftien jaar oudere Russisch-Duitse filosofe, psycho-analytica en schrijfster. Psychiater Sigmund Freud, die Lou’s supervisor was, schreef over haar dat zij “voor de grote dichter Rainer Maria Rilke, die nogal hulpeloos in het leven stond, zowel muze als zorgzame moeder is geweest.” In 1901 trouwde Rilke met de beeldhouwster Clara Westhoff, in dat jaar wordt ook hun dochter Ruth geboren. Niet lang daarna verliet hij echter zijn gezin en vertrok naar Parijs.

Werk

“In een gedicht dat me lukt, is veel meer werkelijkheid dan in elke relatie of genegenheid die ik voel”, schreef Rilke in 1903. “Waar ik werk ben ik waar en ik zou de kracht willen vinden mijn leven helemaal te grondvesten op die waarheid.” Schrijven en dichten was voor hem dan ook een vlucht uit de werkelijkheid. Rilke leidde jarenlang een zwervend bestaan in Duitsland, Rusland, Italië, Frankrijk en Zwitserland. Hij overleed aan leukemie.

Waar gaat dit gedicht over?

Dit gedicht gaat over Sehnsucht, een haast onvertaalbaar begrip dat neerkomt op ergens zo sterk naar verlangen dat er sprake is van lijden. Dit gedicht maakt duidelijk hoe Sehnsucht voelt: alsof je voortdurend heen en weer golft en je nooit ergens thuis voelt. Het is een gevoel van eenzaamheid dat eeuwig lijkt te duren en alomtegenwoordig is.

Ontstaan van dit gedicht

In 1899 verscheen Rilkes bundel Mir zur Feier (1898), zijn eerste bundel waarin alle gedichten over emoties gingen. Per gedicht gaf hij nauwkeurig aan wanneer hij het schreef, en waar. Dit gedicht ontstond op 3 november 1897 in Berlijn-Wilmersdorf. Rilke was toen 22 jaar oud. Het was het eerste gedicht in de bundel. Destijds had het niet de titel Das ist die Sehnsucht, maar was het als motto aan het begin van de bundel terug te vinden. Rilke maakte daarmee duidelijk dat uit dit gedicht de levenshouding sprak die in de hele bundel terugkwam: Sehnsucht.

Ik heb een verhaal bij dit gedicht

Heeft dit gedicht een speciale betekenis voor jou? Herinner je nog wanneer je het voor het eerst hoorde bijvoorbeeld? Of ben je het ooit ergens onverwachts tegengekomen? Laat het ons weten op muurgedichten@taalmuseum.nl! We voegen jouw verhaal graag toe aan deze website.

Rainer Maria Rilke in Leiden

Foto Inge Harsten

Dit muurgedicht is in 1993 aangebracht aan de Herensteeg 39 in Leiden. Het was het 11e muurgedicht dat door Stichting TEGEN-BEELD werd gerealiseerd. In 1999 verdween het kortstondig omdat de gevel werd opgeknapt. Het is daarna opnieuw aangebracht.

Citaten

Dit vind ik de meest hoogstaande taak van een verbintenis van twee mensen: dat elk de eenzaamheid van de ander beschermt.

Rainer Maria Rilke
 

Wist je dat?

• Rilke was een gepassioneerde en obsessieve brievenschrijver. Hij voerde een tijdrovende correspondentie, zijn nalatenschap omvat 12.000 brieven. Hij schreef niet alleen met geliefden, vrienden en kennissen, maar ook met hem onbekende personen die hem om raad vroegen.
• Rilke werkte in 1905-06 als secretaris voor de beeldhouwer Auguste Rodin. Hij raakte diep onder de indruk van diens werk. Ook leerde Rodin hem anders naar kunst kijken. Voorheen waren Rilkes gedichten vol krachtige emotie, nu nam hij een voorwerp uit de natuur dat hij - na een intense observatie – terugbracht tot het meest essentiële, de kern.

That is longing: living in turmoil

That is longing: living in turmoil
and having no home in time
and those are wishes: gentle dialogs
of day's hours with eternity

And that is life. Until out of a yesterday
the most lonely hour rises
which, smiling differently than the other sisters (hours)
silently encounters eternity

Translation: Jan and Allan van Asselt

Das ist die Sehnsucht

Das ist die Sehnsucht: wohnen im Gewoge
und keine Heimat haben in der Zeit.
Und das sind Wünsche: leise Dialoge
täglicher Stunden mit der Ewigkeit.

Und das ist Leben. Bis aus einem Gestern
die einsamste Stunde steigt,
die, anders lächelnd als die andern Schwestern,
dem Ewigen entgegenschweigt.

Meer weten?

Dit gedicht is geschreven door Saskia Kanij en het Taalmuseum. De vertaling naar het Engels is door Jasmijn van Dongen. Er is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

• Rainer Maria Rilke, Zijn leven en werk door Wolfgang Leppman, 1990
• Raadsels van Rilke, Paul Claes, 1996
• Auguste Rodin, Rainer Maria Rilke, 1913
• Rainer Maria Rilke - Lou Andreas-Salomé. Briefwechsel Insel Verlag 1975: 96.
• Honger naar het absolute / beschouwingen over dichters als grensgangers, Johan Reijmerink, 2007
• Rilke.de