icon-close

Treno in Corsa (1925)

Cesare Simonetti

Is het een vogel of vliegtuig? Niets van dat alles: Simonetti verbeeldde een trein op volle snelheid.

illustratie: ontdek dit gedicht in 1 minuut
icon-close

Ontdek dit gedicht in een minuut

De Italiaanse futuristen bezongen in de jaren 1920 de lof van snelle, nieuwe techniek. En wat maakte meer indruk dan een stoomtrein die op volle snelheid kwam langs geraasd? Filippo Marinetti, de leider van de beweging, nam dit beeldgedicht van ontwerper Simonetti dan ook op in zijn bundel van veelbelovende futuristische dichters. Van Simonetti werd verder weinig nog vernomen, maar het gedicht spreekt nog altijd tot de verbeelding.

Meer weten? Je kunt op deze website het gedicht beluisteren, je verdiepen in de totstandkoming en de maker en ontdekken wat Leidenaren ervan vinden.

icon-close
Cesare Simonetti

Cesare Simonetti

Cesare Simonetti is waarschijnlijk de meest onbekende dichter die op de Leidse muren te vinden is. Zijn gedicht Treno in Corsa werd in 1925 opgenomen in de bundel I Nuovi poeti futuristi die Filippo Marinetti in 1925 uitgaf. Hierin bood Marinetti, de leidende futuristische kunstenaar, een overzicht van de nieuwste futuristische dichters. Behalve dit werk is van Simonetti echter maar weinig bekend.

Vormgever

Simonetti had waarschijnlijk een achtergrond als kunstenaar of ontwerper, en maakte onder andere reclameposters voor de hoeden van Borsalino en voor Franse bedrijven. Zijn tekeningen en schilderijen zijn veelal in opdracht gemaakt, en dan ook behoorlijk traditioneel. Treno in corsa laat zien dat hij ook meer experimentele kant had.

illustratie: over dit gedicht
icon-close

Waar gaat dit gedicht over?

Het Italiaanse Treno in Corsa betekent rijdende of bewegende trein. De letters bootsen de klank na van een op stoom komende trein en het geluid van de rijdende trein over de rails. In 1925, het jaar waarin het gedicht is gepubliceerd, reden er nog stoomtreinen en dat is duidelijk aan dit gedicht te zien. De bovenkant van dit gedicht ziet eruit als de schoorsteen waar de stoom er in fluitende letters uitkomt, klaar voor vertrek. Dan begint de reis, de wielen ratelend over de metalen sporen, de bestemming komt dichterbij, het gedicht wordt smaller en bij aankomst is de cirkel rond.

illustratie: ontstaan van dit gedicht
icon-close

Ontstaan van dit gedicht

Dit gedicht is in het Rome van 1925 gepubliceerd in de bloemlezing I nuovi poeti futuristi waarin Marinetti gedichten van zestien veelbelovende futuristische dichters opnam. Het futurisme ontstond in 1909, toen Marinetti het Futuristisch manifest proclameerde. Hij riep daarin op radicaal te breken met al het oude, en de moderniteit te omarmen. Schrijvers, schilders, beeldhouwers, componisten, architecten: allemaal dienden ze los te komen van de eeuwenoude Italiaanse cultuur en de vooruitgang, vernieuwing en moderne techniek te omarmen.

Nieuwe tijd

Marinetti en zijn geestverwanten zagen hoe de wereld in korte tijd snel veranderde. Nieuwe technieken als de auto, het vliegtuig, de gloeilamp, het fototoestel en stoomtreinen zorgden er in enkele decennia tijd voor dat tradities verdwenen en de wereld van de massa enorm werd vergroot. Terwijl sommige kunstenaars juist probeerden vast te leggen wat verdween, kozen de futuristen radicaal voor het nieuwe. Ze zagen de schoonheid ervan in, en probeerden die in hun kunst zichtbaar te maken. Zoals bijvoorbeeld Simonetti deed met deze rijdende trein.

illustratie: ik heb een verhaal bij dit gedicht
icon-close

Ik heb een verhaal bij dit gedicht

Heeft dit gedicht een speciale betekenis voor jou? Herinner je nog wanneer je het voor het eerst hoorde bijvoorbeeld? Of ben je het ooit ergens onverwachts tegengekomen? Laat het ons weten op muurgedichten@taalmuseum.nl! We voegen jouw verhaal graag toe aan deze website.

illustratie: gedicht in leiden
icon-close

Simonetti in Leiden

Foto Anoesjka Minnaard

Treno in corsa is sinds 2004 te vinden aan de Pelikaanstraat, hoek Oude Vest in Leiden. Het is het 94ste gedicht dat Stichting TEGEN-BEELD op de muren van Leiden heeft gerealiseerd. Het gebouw waarop het is aangebracht heet de Pelikaanhof. Dit studentencomplex, in de volksmond wel ‘de Peli’ genoemd, werd op 11 oktober 1975 officieel geopend. Vanaf 1973 woonden er echter al mensen in. Het kent een roerige geschiedenis.

Pelikaanhof

In de zomer van 1980 is de actiegroep ‘porno=vrouwenhaat’ het gebouw binnengevallen, gewapend met rook- en stinkbommen, vanwege het optreden van een striptease-danseres en het vertonen van de erotische film ‘Emmanuelle 2’. Het gebouw is tot twee keer toe, in 1991 en in 2000, allebei voor een grote verbouwing, in het Leidsch Dagblad beschreven als ‘een toevluchtsoort voor verslaafden en zwervers’. Onder de bewoners gaan al jaren verschillende spookverhalen rond die, helaas, een kern van waarheid bevatten. In 1986 is er namelijk een man in de lift van gang D overleden, nadat hij terecht was gekomen onder een gekantelde container.

illustratie: wist je dat
icon-close

Wist je dat?

  • Dit gedicht was opgenomen in de bundel I Nuovi poeti futuristi die Filippo Marinetti in 1925 uitgaf. Van Marinetti is in Leiden ook een muurgedicht te vinden: Zang tumb tumb.
illustratie: video
icon-close

In deze Youtube video zie je enkele mooie oude stoomtreinen, een bron van inspiratie voor Simonetti. 

illustratie: meer weten
icon-close

Meer weten?

Dit lemma is geschreven door Geralde Lagendijk in samenwerking met het Taalmuseum. Daarbij is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

  • Muurgedicht in wording, Leidsche Courant 29 juni 2004.
  • Bekijk oude stoomtreinen (1920-1940) op YouTube.