Een jas

Ik maakte van mijn lied een jas
met manchetten en met kragen
van legenden en van sagen,
en alles precies pas.

Tot de dwazen hem grepen
en hem in ’t openbaar droegen
als hadden ze hem gemaakt.

Al scheurden ze hem aan repen,
ik liep met het grootste genoegen
vrijwillig naakt.

Vertaling: Jaap Blom

Spreek je Engels met een Iers accent en wil je dit gedicht inspreken? Neem contact met ons op via muurgedichten@taalmuseum.nl!

Ontdek dit gedicht in een minuut

William Butler Yeats voelt zich op en top Iers. Als dichter en toneelschrijver zet hij zich in om werk te maken dat de Ieren trots laat zijn op hun eigen cultuur. Hij zoekt zijn inspiratie dan ook in het mystieke landschap en in oude volksverhalen. In 1914, aan de vooravond van de Ierse onafhankelijkheid, is hij echter lang niet meer de enige die dat doet. Nieuwe generaties zijn soms radicaler dan hijzelf, en het steekt hem nog het meest dat ze doen alsof ze het allemaal zelf hebben bedacht. Die ergernis ving hij in dit gedicht.

Meer weten? Je kunt op deze website het gedicht beluisteren, je verdiepen in de totstandkoming en de maker en ontdekken wat Leidenaren ervan vinden.

William Butler Yeats

Sandymount 1865 - Menton 1939

William Butler Yeats groeide op in een gezin van zes kinderen, die vrijwel allemaal een artistieke carrière kozen. Mogelijk speelde hun vader John daarbij een rol. Die was weliswaar opgeleid als jurist maar koos voor een bestaan als portretschilder. John Butler Yeats werk is onder andere te vinden in National Gallery of Ireland. De familie Yeats was voorstander van een onafhankelijk Ierland en zette zich daar actief voor in.

Schrijver en dichter

William begon al op de middelbare school met het schrijven van gedichten. Hij volgde daarna de kunstacademie in Dublin, maar verliet deze toen zijn eerste schrijfwerk gepubliceerd werd. Rond 1900 was hij uitgegroeid tot een bekende naam in het literaire circuit van Londen en Dublin. Hij schreef in deze periode naast poëzie veel toneelscenario’s, waarbij hij rijkelijk inspiratie putte uit Ierse volksverhalen.

Iers icoon

In 1916 verklaarde Ierland zich onafhankelijk van Groot Brittannië, maar het duurde nog zes jaar voordat het een eigen parlement kreeg. William Butler Yeats was vanaf 1922 twee periodes senator. Hij werd wereldberoemd toen hij een jaar later de Nobelprijs voor de Literatuur ontving. In zijn dankwoord gaf hij aan dat hij het niet alleen als persoonlijke eer zag, maar ook als erkenning van de jonge Ierse Republiek. Yeats bleef schrijven en werd bij zijn overlijden gezien als een van de meest invloedrijke Europese auteurs van zijn generatie.

Waar gaat dit gedicht over?

In dit gedicht beklaagt William Butler Yeats zich over na-apers. Dat doet hij niet direct, maar via een vergelijking met een jas. Die jas had hij zelf vormgegeven, ofwel: hij had een eigen stijl ontwikkeld. Daarvoor had hij inspiratie gevonden in de ‘old mythologies,’ de mystieke Ierse volksverhalen die al sinds de jaren 1880 een prominente rol in zijn werk speelden. Die jas zat hem ‘van top tot teen’ als gegoten en was zijn handelsmerk geworden.

Maar nu zochten ook nieuwe schrijvers en dichters inspiratie bij volksverhalen, en deden ze alsof ze iets nieuws hadden bedacht. Laat ze maar, concludeerde Yeats over de jonge ‘dwazen.’ In plaats van de discussie aan te gaan liep hij liever naakt rond, ofwel: als anderen hem zo nodig moesten nadoen, zocht hij zelf wel wat nieuws.

Ontstaan van dit gedicht

In december 1904 opende het Abbey Theater in Dublin de deuren. Het was een droom waar Yeats vijftien jaar aan had gewerkt. Eindelijk was er een plek waar echt Iers theater kon worden opgevoerd. Al snel bleken niet alle betrokkenen het eens over wat dat was. Yeats had een specifiek soort drama in gedachten, anderen vonden dat het theater vooral een breed publiek moest aanspreken en legden zich toe op comedy. Allerlei inhoudelijke, politieke en persoonlijke spanningen kwamen de daaropvolgende jaren aan de oppervlakte.

‘William Butler Yeats has made a great many enemies among the younger writers in Dublin,’ schreef zijn collega George Russell (1867 - 1935) in 1909. Die jongeren hadden zich afgekeerd van het Abbey Theater en verzameld in het concurrerende Theater of Ireland. Dat was tegen het zere been van de negenenveertig jarige Yeats, temeer omdat ze claimden echt Iers werk te maken - net als hij. Hij besloot ze op hun plaats te zetten met een kort gedicht dat hij in mei 1914 publiceerde.

Stadsverhalen

De Leidse dichter Pink Meltzer, die meewerkte aan het onderzoek voor deze pagina, maakte een persoonlijke vertaling van dit gedicht:

ONGEWOON

DE MEESTEN
LOPEN IN DE PAS
MAAR IK MAAK
VOOR MEZELF
EEN JAS
VOL HARMONIE
BORDUURSELS
FANTASIEEN         DROMEN
DIE HEBBEN ZE
VAN ME
AFGENOMEN
ACH WAT KAN
MIJ DAT
NOU SCHELEN
WANT
ZOALS IK
ZIJN
ER NIET VELEN
HEB ER
KORT
BIJ
STILGESTAAN
EN BEN VERDER
MIJN EIGEN WEG
GEGAAN

Vertaling: Pink Meltzer
 

Ik heb een verhaal bij dit gedicht

Heeft dit gedicht een speciale betekenis voor jou? Herinner je nog wanneer je het voor het eerst hoorde bijvoorbeeld? Of ben je het ooit ergens onverwachts tegengekomen? Laat het ons weten op muurgedichten@taalmuseum.nl! We voegen jouw verhaal graag toe aan deze website.

William Butler Yeats in Leiden

Foto Inge Harsten

Dit gedicht is sinds 1995 in Leiden te vinden, op de Lange Mare 31-33. Het was het 34e muurgedicht dat Stichting TEGEN-BEELD realiseerde. Het is precies tussen twee huizen in geschilderd over een vlak waar ooit een raam zat.

Citaten

I have spread my dreams under your feet.
Tread softly because you tread on my dreams.

W.B. Yeats

Wist je dat?

• Yeats was een bewonderaar van de eveneens in Ierland geboren Oscar Wilde (1845-1900). Zij hebben elkaar in de jaren 1880 ook ontmoet.
   
• Wiliam Butler Yeats overleed in januari 1939 in Zuid-Frankrijk. Een jaar eerder had hij in een gedicht aangegeven dat hij het kleine kerkhof van Drumcliff begraven wilde worden. Hij werd tijdelijk in Frankrijk begraven en zou binnen een jaar worden overgebracht. Toen brak echter de Tweede Wereldoorlog uit, waardoor pas in 1947 het initiatief werd genomen zijn stoffelijk overschot over te brengen. Toen bleek echter dat er in Frankrijk het een en ander mis was gegaan: zijn graf was geruimd. Zo goed en zo kwaad als het ging werden zijn botten bijeengezocht, maar sommige biografen betwijfelen of het wel Yeats was die in september 1948 in Ierland werd herbegraven.

Dit gedicht op muziek is gezet door de Leidse band Street Fable.

A Coat

I made my song a coat
covered with embroideries
out of old mythologies
from head to throat;

But the fools caught it,
wore it in the world’s eyes
as though they’d wrought it.

Song, let them take it,
for there’s more enterprise
in walking naked.

Meer weten?

Dit lemma is geschreven door Ingeline (Pink) Meltzer in samenwerking met het Taalmuseum. De vertaling naar het Engels is gemaakt door Natasja Oorthuis. Er is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

• William Butler Yeats, Autobiografieën 2 (Amsterdam 1985)
• Marco Daane, ‘Ligt hier nog steeds William Butler Yeats? De farce rond een Iers dichtersgraf,’ De Parelduiker 10 (2005) 61-73, via DNBL.org.
• James W. Flannery, ‘W. B. Yeats and the Abbey Theatre Company,’ Educational Theatre Journal Vol. 27, No. 2 (May, 1975), pp. 179-196.
• David A. Ross, Critical Companion to William Butler Yeats: A Literary Reference to His Life and Work (New York 2009), 70.